Sztuczna inteligencja na tropie starożytnych tajemnic
Przez dekady gliniane tabliczki z Babilonii, pokryte zagadkowym pismem klinowym, stanowiły jedną z największych zagadek archeologii. Odnalezione sto lat temu w ruinach starożytnego miasta Sippar, na terenie dzisiejszego Iraku, przez lata pozostawały nierozszyfrowane. Dopiero teraz, dzięki zastosowaniu nowoczesnych algorytmów sztucznej inteligencji, udało się złamać kod sprzed tysięcy lat.
Wyniki badań, opublikowane w prestiżowym „Journal of Cuneiform Studies”, rzucają nowe światło na życie i wierzenia mieszkańców Babilonu. Okazuje się, że tablice datowane na około 1200 rok p.n.e. zawierają szczegółowe opisy zaćmień Księżyca, które dla starożytnych Babilończyków były czymś znacznie więcej niż tylko zjawiskiem astronomicznym.
Proroctwa zapisane w glinie
Co dokładnie zapisali starożytni skrybowie? Odczytane przez sztuczną inteligencję teksty nie pozostawiają wątpliwości: każde zaćmienie Księżyca było traktowane jako omen, zapowiedź nadchodzących nieszczęść. W jednym z fragmentów czytamy:
Jeśli zaćmienie nagle całkowicie przesłoni swój środek i nagle stanie się zupełnie wyraźne: umrze król, a Elam ulegnie zagładzie.
To nie jedyna pesymistyczna przepowiednia. Kolejna tabliczka głosi:
Zaćmienie wieczorem oznacza zarazę. Jeśli zaćmienie jest w złym kierunku, nic nie zostanie oszczędzone, potop nastąpi wszędzie.
Dla mieszkańców Babilonu niebo było więc nie tylko źródłem wiedzy, ale i nieustannym powodem do niepokoju. Każde nietypowe zjawisko mogło zwiastować katastrofę, śmierć władcy lub zagładę całych królestw.
Astrologia jako narzędzie władzy
Współcześni badacze zwracają uwagę na jeszcze jeden, niezwykle istotny aspekt tych odkryć. W starożytnej Mezopotamii astrologia i wróżbiarstwo nie były jedynie domeną kapłanów i magów. Były także narzędziem politycznym, wykorzystywanym do kontrolowania społeczeństwa i wpływania na decyzje władców.
Gdy król podejmował niepopularne decyzje, wróżbici mogli wykorzystać zaćmienia i inne zjawiska astronomiczne, by wywrzeć presję na władzy. Przepowiednie o nadchodzącej zagładzie lub zarazie mogły skutecznie zmusić monarchę do zmiany kursu politycznego, a nawet do abdykacji.
Przełom w badaniach dzięki nowoczesnej technologii
Odkodowanie babilońskich tablic to nie tylko sukces archeologii, ale także dowód na to, jak potężnym narzędziem może być sztuczna inteligencja. Dzięki niej udało się rozwiązać zagadkę, która przez sto lat opierała się największym umysłom świata. To kolejny dowód na to, że AI może być wykorzystywana do znacznie poważniejszych celów niż generowanie obrazków czy muzyki – może zmieniać nasze rozumienie historii.
źródła: The British Museum, Komputer Świat, Journal of Cuneiform Studies
